การคิดเชิงระบบด้วยเครื่องมือที่ 11 

การเขียน CLD

การวาดปัญหาออกมาเป็นแผนภูมิ จะทำให้มองออกว่า อะไร Must know อะไร Should know

S = Same หรือ + (Positive)

O = Opposite หรือ – (Negative)

R = Reinforcing Loop วงรอบเสริมแรง

B = Balancing Loop วงจรปรับสมดุล

        วงรอบเหตุและผล (Causal Loop Diagram: CLD) 
   CLD ทำให้มองเห็นความสัมพันธ์ และปฏิสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรที่อาจจะเกิดขึ้นได้ประกอบด้วยหลายองค์ประกอบ
    B แทน ตัวแปรต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นถ้ามี 2 ตัวแปร แทนด้วย B1, B2 
    R แทน การแสดงวงจรของการเปลี่ยนแปลงพัฒนาของ บางสิ่งบางอย่าง จนสุดท้ายนำไปสู่การเปลี่ยนแปลงของประเด็นนั้น ๆ 
(+) ถ้าลดให้ใส่ (-) แทนการพิจารณาปริมาณของตัวแปรว่าต้นว่าเพิ่มหรือลด และพิจารณาหางลูกศรนั้นว่า เพิ่มหรือลดตามการคิด

  ตัวอย่าง